بررسی کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس شش گونه از جنس thymus در مرحله گلدهی

آویشن گیاهی معطر متعلق به تیره نعنا که به دلیل سنتز متابولیت های ثانویه تیمول و کارواکرول مصارف گسترده دارویی  دارد. این تحقیق به منظور بررسی اجزای اسانس و عملکرد اسانس شش گونه از آویشن: t. daenensis، t. kotschyanus، t. migricus، t. vulgaris، t. transcaucasicusوt. trautvetteriiدر قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در دانشگاه شهرکرد انجام گرفت. سر شاخه های گلدار گونه ها در مرحله گلدهی کامل از فاصله پنج سانتی متری سطح خاک برداشت و به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) اسانس گیری و ترکیب های تشکیل دهنده اسانس توسط دستگاه gc/ms شناسایی گردید. نتایج تجزیه واریانس تاثیر معنی دار (05/0p<) تیمار بر روی حجم و وزن اسانس نشان داد. آویشن باغی ازبیشترین مقدار حجم اسانس (28/0 میلی لیتر) و وزن (27/0 گرم) برخوردار است. مقایسه میانگین ها نشان داد که گونه t. trautvetterii دارای بیشترین بازده اسانس (1/1درصد)، بیشترین میزان درصد حجمی اسانس متعلق به گونه  t. migricus و معادل 02/1 بود. با بررسی ترکیبات اسانس بیشترین مقدار پارا-سیمین (46/19 درصد) وگاما- ترپینن (17/14 درصد) متعلق به گونه t. vulgaris، بیشترین میزان تیمول (43/60 درصد) در گونه t. daenensis، کارواکرول (95/6 درصد) در گونه t. kotschyanus و ژرانیول (38/41 درصد) در گونه t. trautvetterii مشاهده گردید. در حالی که بیشترین بازده تولید ترکیب های اسانس در گونه t. kotschyanus (52/98 درصد) مشاهده شد.